"Οι εραστές" Gustav Klimt

Αν το μέτρο για να καθορισθεί η αξία ενός πίνακα ζωγραφικής, ήταν το πόσες φορές έχει αναπαραχθεί, τότε σίγουρα το "Το Φιλί" - αρχική ονομασία "Οι εραστές" - του Gustav Klimt (14 Ιουλίου 1862 - 6 Φεβρουαρίου 1918) θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το καλύτερο έργο στην ιστορία της Δυτικής Τέχνης. Βέβαια μια τέτοια παραδοχή μπορεί να σημαίνει ότι το έργο κινδυνεύει να περάσει πολύ εύκολα στη σφαίρα αυτού που ονομάζουμε "κιτς". Η διαπίστωση αυτή, με τη σειρά της, έχει αρνητικές συνέπειες στον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο μέσος φιλότεχνος ή ο απλός τουρίστας, το πρωτότυπο. Η εμπειρία της πρώτης θέασης για τον επισκέπτη του Österreichische Galerie Belvedere είναι μοναδική, καθώς έρχεται σε άμεση επαφή με τον πρωτότυπο πίνακα. 

Τι είναι αυτό που απεικονίζει τελικά το Φιλί του Klimt; Τι το συναρπαστικό βλέπει ο καθένας από μας σε αυτή την εικόνα των αγκαλιασμένων εραστών; Δυστυχώς δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες για τις βαθύτερες αναζητήσεις του Klimpt τόσο για το Φιλί όσο και για τα υπόλοιπα έργα του.Οι ιστορικοί της τέχνης θεωρούν  (view documentary) ότι  το Φιλί αποτελεί προϊόν της εποχής του. Στις αρχές του περασμένου αιώνα οι Βιενέζοι ήταν παθιασμένοι με το σεξ και όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρετε "αν δεν έκαναν σεξ το μελετούσαν". Ο ίδιος ο Klimt είχε τη φήμη Καζανόβα, με μεγάλη αγάπη στο γυναικείο φύλο, ενώ ουδέποτε παντρεύτηκε και έζησε όλη του την ζωή με την μητέρα του και την αδελφή του. Το αν το Φιλί τελικά περιγράφει την ύψιστη στιγμή μιας ερωτικής σχέσης, είναι και αυτό υπό αμφισβήτηση καθώς η γυναίκα στην εικόνα δεν φαίνεται αν ενδίδει στο πάθος του συντρόφου της. Στόμα και μάτια κλειστά, χέρια σφικτά, είναι κάποιες από τις παρατηρήσεις που οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα. Φεμινιστικό λοιπόν το περιεχόμενο του Φιλιού από αυτή την άποψη, αφού το θηλυκό έχει τον τελευταίο λόγο παρ'ότι με μια πρώτη ματιά μπορεί να μοιάζει υποταγμένο στην θέληση του συντρόφου του.

Emilie Flöge

Όσο για το ποιοι απεικονίζονται στον πίνακα, μάλλον ένα ακόμη ερώτημα που θα μείνει αναπάντητο. Ορισμένοι εικάζουν ότι πρόκειται για τον ίδιο το ζωγράφο, όσο για την ταυτότητα της γυναίκας οι εκδοχές πολλές με κυρίαρχη αυτή της συντρόφου του Emilie Flöge. Ο αρχετυπικός συμβολισμός του πίνακα κάνει ορισμένους αναλυτές να καταλήγουν στην άποψη ότι ο Κlimt ήθελε μάλλον να περιγράψει την ιδανική αγάπη χωρίς να "ονοματίζει" συγκεκριμένα πρόσωπα. Έτσι για την ιστορία, ο πίνακας μετά από ένα χρόνο μεγάλης επιτυχίας από τη δημοσιοποίησή του βρέθηκε στο παρασκήνιο της Βιενέζικης τέχνης για να "αναστηθεί' μετά τον δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, κυρίως στα πλαίσια του κινήματος της σεξουαλικής απελευθέρωσης. Ακόμη και σήμερα οι αναλυτές θεωρούν ότι έχει πολλά να μας πει για τη ζωγραφική της εποχής του, όσο για την επιρροή του στη σύγχρονή τέχνη, παραμένει από πολλούς αμφισβητούμενη.



Έργα των Egon Schiele  "Cardinal and Nun" και Oskar Kokoschka "Murderer, the Hope of Women"  με έκδηλη επιρροή από το Φιλί του Klimt.

Κείμενο-Επιμέλεια Παρουσίασης: Αναστασία Τσαγκάρη